Презентация - Биосфера (на казахском языке)

Биосфера

Сабақтың тақырыбы: Биосфера-тіршілік ортасы. Ғаламшардағы тіршілік

Суреттер...

Жер планетасының тірі организмдер мекендейтін ,тіршілік тараған қабаты. Оның құрамы құрылымы және қуаты барлық тірі организмдердің тіршілігінің жиынтығымен сипатталады.Ол атмосфераның төменгі қабатын,гидросфераны және литосфераның жоғарғы бөлігін қамтиды.

Биосфераның жоғарғы бөлігі атмосфера қабатының 20-25км биіктігінде озон қабатымен шектеледі.Оның төменгі шегі құрлықты 2-3км,ал мұхиттарда 1-2км тереңдікке дейін жетеді.
Биосфера терминін алғаш рет ашқан 1875жылы австрия ғалымы Э.Зюсс енгізген.

Биосфера туралы ілімнің негізін 20 ғ-дың 20-30жылдары В.И.Вернадский қалаған.Ол биосфераны организмдер мен олардың тіршілігі деп қараған.Тіршілік дүниесінің өнімдері олардың тіршілік ортасы шеңберінен шығып,кеңістік бойынша мейлінше емін-еркін таралады.Тіршіліктің таралу аймағы биосфераның шекарасы барлық жерде сәйкес келе бермейді. Биосфераның жоғарғы және төменгі шекарасы туралы ғалымдар арасында әлі де нақты мәліметтер жоқ.Тірі организмдер атмосфераның төменгі бөлігінде,әсіресе 100 метр биіктікке дейін өте тығыз орналасады.Бірақ жыртқыш құстар биікке еркін көтеріледі.Кондор 7км биіктікке дейін көтеріле алады.

Тірі организмдердің таралу мүмкіндігін ескере отырып,биосфераның жоғары шекарасын озон қабаты төменгі шекарасын Дүниежүзілік мұхиттағы ең терең мұхит шұңғымаларның табаны арқылы жүргізеді.

Биосфераны құрайтын тіршілік дүниесінің құрамында мынадай химиялық элементтер кездеседі:
сутек
көміртек
оттек,
азот
Фосфор
Кремний

Фосфор
Олар биофильдік элементтер деп аталады.Бұл элементтердің атомдары тірі организмдерді құрайтын күрделі молекулаларды түзеді.

Бұл элементтердің атомдары тірі организмдерді құрайтын күрделі молекулаларды түзеді,оларға көмірсутектер,майлар,нәруыздар мен нуклеин қышқылдары жатады.Аталған заттар тірі организмдердің құрамында бір-бірімен тығыз байланыста болады.Тірі организмдер мен олардың тіршілік ортасы өзара тығыз байланысып,ұдайы өзгеру мен даму жағдайында болатын жүйелер жиынтығын құрайды.

Тіршіліік ортасы Тірі организмдердің топтары Масса,тонна Арасалмағы %
Материктер Жасыл өсімдіктер Жануарлар мен микроорганизмдер Барлығы 2.4 * 1012 0,02 * 1012 2.42 *1012 99,2 0,8 100,0
Мұхиттар Жасыл өсімдіктер Жануарлар мен микроорганизмдер Барлығы 0,0002 * 1012 0,0030 *1012 0,0032 * 1012 6,3 93,7 100
Жер бойынша Жалпы жиынтығы 2,4232 * 1012 100
Жер шары бойынша биомассаның таралуы.