Презентация - Ҳуқуқи ҷиноятӣ

ВАЗОРАТИ МАОРИФ ВА ИЛМИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН АКАДЕМИЯИ ХУРДИ ИЛМҲО КОРИ ИЛМӢ Мавзӯъ: Ҳуқуқи Ҷиноятӣ Иҷрокунанда: Шарифов Саъдӣ Роҳбар: Халилов Амиралӣ КӮЛОБ -2018

Мавзӯъ: Ҳуқуқи ҷиноятӣ
Нақша: Сарсухан Мафҳум, вазифаҳо ва принсипҳои ҳуқуқи ҷиноятӣ Тавсифи қонунгузории ҷиноятӣ Мафҳум ва нишонаҳои ҷиноят Ҷавобгарӣ барои шарикӣ дар ҷиноят Ҳолатҳое, ки ҷиноят будани кирдорро истисно мекунад Ҷазо, мақсад ва намудҳои он Ҷавобгарии ҷиноятии ноболиғон Баъзе намудҳои ҷиноятҳо ва ҷавобгарӣ барои онҳо Иҷрои ҷазо (ҳукм) Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон Хулоса Тақриз Адабиётҳои истифодашуда
Кӯлоб - 2018

Сарсухан Мухимтарин масъалае, ки хукуки чинояти ба халли он машгул аст, асосхо ва худуди чавобгарии чиноятист. Ҳамаи дигар масъалахо аз хамин масъала сарчашма мегиранд ва табиатан дуюмдарача махсуб мешаванд. Табиист, ки масъала оид ба чавобгарии чиноятй бояд дар холати мушаххас нисбат ба кирдори чинояткоронае, ки сазовори чазост, хал карда шавад. Мундаричаи асосии хукуки чиноятӣ дар мафхумхои «чиноят», «чавобгарии чиноятй», «чинояткор» ва «чазо» хамчун категорияхои чиноятиву хукукии универсалй ифода мегардад. Ҳукуки чиноятй кирдори чиноятиро бо максадхои гуно­гун мавриди омузиш карор медихад. Кирдори чиноятиро хукуки чиноятй, пеш аз хама, аз ду чихат меомузад: хамчун муносибати чинояткор ба объекти чиноят, неъмати чамъиятй ё давлагй ва хамчуОн муносибати давлат ба чинояткор. Хукуки чиноятй аз ду функсия - функсияи мухофизатй ва функсияи танзимкунанда иборат аст.
Кӯлоб - 2018

Мафҳум, вазифаҳо ва принсипхои хукуки чинояти Маълум аст, ки ҳар гуна таҷовуз ба неъматҳои бо қонун ҳимояшавандаи иҷтимоӣ барои ҷамъият хавфнок аст. Аммо чизи ди­гар низ маълум аст, ки дараҷаи ин хавфнокӣ метавонад гуногун бошад ва тарзу усулхои химояи он низ гуногун шуда метавонад. Хукуки чиноятй аз ду функсия - функсияи мухофизатй ва функсияи танзимкунанда иборат аст. Хар дуй ин функсияхои хукуки чиноятй ба якдигар алокаманданд ва якчоя мохияти механизми чиноятро танзим мекунанд. Райр аз ин, хукуки чиноятӣ функсияи тарбиявй низ дорад, ки тавассути мусодат кардан ба инкишофи шуури хукукии шахрвандон амалй карда мешавад. Бо рохи кабули конунхои чиноятй давлат ба шахрвандон мефахмонад. ки чй гуна кирдорхо барои чамъият хавфнок мебошанд. Райр аз ин, татбики конуни чиноятй на факат ба шахсе, ки конунро вайрон кардааст, балки ба дигарон низ таъсир мерасонад. Хамин тавр, хукуки чиноятй сохаи мустакили хукук буда, аз мачмуи меъёрхои хукукие иборат аст, ки дар онхо чино­ят будани кирдорхои барои чамъият хавфнок ва татбик кар­дани чазо нисбат ба шахсони чиноят содирнамуда, инчунин асос, шарт ва тартиби чавобгарй барои чинояти мушаххас, тартиби таъин намудани чазо ва озод кардан аз чазо, тарти­би сафарбар намудани ахли чамъият ба мубориза бар зидди чинояткорй, ислох ва азнавтарбиякунии махкумшудагон нишон дода мешаванд. Вазифаи хукуки чиноятй аз он иборат аст, ки пеш аз хама, хукуку озодихои инсон ва шахрванд, амнияти чамъиятй, сох­ти чамъиятй ва давлатй, моликият ва умуман тартиботи хукукиро аз тачовузхои чинояткорона мухофизат намояд. Хукуки чиноятй мисли дигар сохахои хукук сарчашмаи худро дорад. Сарчашмаи хукуки чиноятй танхо конуни чиноятй буда, дар Кодекси чиноятии Чумхурии Точикистон тачассум ёфтааст. Хукуки чиноятй хамчун сохаи алохидаи илми хукук принсипхои муайяни худро дорад.
Кӯлоб - 2018

Принсипхои хукуки чиноятй гояхои рохбарикунандае ме­бошанд, ки дар меъёрхои хукук ифода шуда, тавассути ин меъёрхо инъикоси худро дар институтхо ва мукаррароти алохдцаи он меёбанд. Принсипхои конуният, баробарй дар назди конун, қогузирии чавобгарй, чавобгарии фардй ва гунахкорй, адолат, инсондустй ва демократизм аз чумлаи ин принсипхо мебошанд. Принсипи конуният дар мубориза бар зидци чинояткорй ахамияти аавалиндарача дорад. Дар моддаи 20 Конститутсияи Чумхурии Точикистон таъкид шудааст, ки «то эътибори конунй пайдо кардани хукми суд хеч кас гунахкор дониста намешавад».Принсипи конуният дар он ифода меёбад, ки чавобгарии чиноятй бояд мувофик ба конунй чиноятй мавриди чазо карор дода шавад. Принсипи баробарй дар назди конун чунин мазмун до­ рад, ки шахсоне, ки чиноят содир кардаанд, катъи назар аз чине, нажод, миллат, забон, муносибат ба дин, мансубият ба хизбхои сиёсй, махаллй истикомат ва гайра дар назди конун баробаранд ва бояд ба чавобгарии чиноятй кашида шаванд. Мувофики мазмуни принсипи ногузирии чавобгарй шахси чинояткарда хатман бояд тахти чазо карор гирад. Мохияти принсипи чавобгарии фардй ва гунахдеорй дар он ифода меёбад, ки хар кас танхо ва танхо барои кирдори шахеан содирнамудаи худ тахти чавобгарии чиноятй карор мегирад. Шахе танхо барои он кирдори барои чамъият хавфнок ба чавобгарии чиноятй кашида мешавад, ки гунохаш дакик муайян шуда бошад. Барои зарари бегунохона расонидашуда ба чавобгарии чиноятй кашидани шахе мумкин нест. Принсипи адолат дар моддаи 8 Кодекси чиноятии Чумху­рии Точикистон ба таври зерин ифода ёфтааст: «Чазо ва чорахои дигари дорой хусусияти хукукии чиной, ки нисбати шах­си чиноят содирнамуда татбик мешавад, бояд одилона бошад, яъне ба дарачаи хавфнокии чамъиятии чиноят, холатхои со­дир намудани он ва шахсияти гунахкор мувофик бошад». Мохняти принсипи адолат дар он зохир мешавад, ки ханго­ми таъини чазо суд бояд баъди тахлили объективонаи чиноятй содиршуда ва шахсияти гунахкор карори дахлдор кабул намояд. Принсипи инсондустй ба хамин мазмун аст, ки чазо ё чорахои дигари дорой хусусияти хукуки чиной, ки нисбат ба шахси чиноят содирнамуда истифода мешаванд, максади озори чисмонй ва тахкири шаъну эътибори инсонро надоранд.
Кӯлоб - 2018

Тавсифи конунгузории чиноятӣ Аз нигохи назарияи хукуки чиноятй ва Конститутсияи Ҷумҳурии Точикистон конуни чиноятй ягона сарчашмаи меъ­ёрхои чиноятиву хукукй ба шумор меравад. Конунгузории чиноятии амалкунандаро дар айни замон Кодекси чиноятии Чумхурии Точикистон ташкил медихад, ки он аз тарафи Мачлиси Олй 21 майи соли 1998 кабул шудааст. Кодекси чиноятй санади бонизоми конунгузорй буда, кабл аз хама, асосхо ва принсипхои чавобгарии чиноятиро мукаррар мекунад, кирдорхои ба шахсияту чамъият ва дав­лат хавфнок ва хамчун чиноят эътирофшавандаро муайян намуда, намудхои чазо ва чорахои дигари хусусияти хукуки чиноятидоштаро мукаррар мекунад. Кодекси чиноятии Ч,умхурии Точикистон аз кисмхои умумй ва махсус иборат аст. Дар кисми умумй вазифа ва принсипхои конуни чиноятй, асосхои чавобгарии чиноятй (боби 1), амали конуни чиноятй дар замону макон (боби 2) инъикос шудаанд. Махсусан, дар фасли 2 мафхум ва намуд­хои чиноят, ашхосе, ки бояд ба чавобгарии чиноятй кашида шаванд, дар бораи гунох, чиноятхои нотамом ва хотимаёфта, холатхое, ки чиноят будани кирдорро истисно мекунанд, мушаххас шудаанд. Дар фасли 3 бошад, мафхум ва намудхои чазо ва таъини чазо мукаррар гардидаанд. Дар фасли минбаъда холатхои озод кардан аз чавобгарии чиноятй, озод кардан аз чазо, масъалахои авф, бахшиши чазо, доги судй ва сафедкунй, дар фасли 5 хусусиятхои чавобгарии чиноятй ва чазодихии ноболигон маънидод шудаанд. Дар фасли 6 сухан аз максад, асос, таъин кардан ва тартиби татбики чорахои мачбурии дорой хусусияти тиббй меравад. Хамин тавр, кисми умумии Кодекси чиноятй ба масъа­лахои умумии хукуки чиноятй дахл дорад. Кисми махсус бо­шад, чиноятхоро ба таври мушаххас муайян намуда, барои содир намудани хар яке аз онхо чазои муайянро мукаррар мекунад. Бояд зикр кард, ки меъёрхои хар ду кисми Кодекси чиноятй якдигарро пурра мекунанд.
Кӯлоб - 2018

Меъёрхои кисми умумйасосхои ба чавобгарии чиноятй кашида шудани шахсро му­айян мекунанд ва дар кисми махсус бошад, таркибхои чино­ятй мушаххас нишон дода мешаванд. Дар фасли 7 чиноятхо ба мукобили шахсият инъикос ме­шаванд, ки ба ин гурух чиноятхо ба мукобили хаёт ва саломатй, ба мукобили озодй, обру ва эътибори шахсият, ба му­кобили озодии чинсй ва дахлнопазирии чинсй, ба мукобили хукук ва озодихои конститутсионии шахрванд, ба мукобили оила ва ноболигон дохил карда шудаанд. Дар фасли 8, ки «Чиноятхо ба мукобили амнияти чамъи­ятй ва саломатии ахолй» унвон дорад, чиноятхо ба мукоби­ли амнияти чамъиятй, саломатии ахолй, бехатарии харакат ва истифодаи наклиёт гирд оварда шудаанд. Дар фасли 9 чиноятхо ба мукобили амнияти экологй ва мухити зист зикр шудаанд. Фасли 10 чиноятхоро ба мукобили тартиботи чамъиятй ва ахлок дарбар мегирад. Дар фасли 11 силсилаи чиноятхо дар сохаи иктисодиёт, алалхусус, чиноятхо ба мукобили мо­ликият ва чиноятхо дар сохаи фаъолияти иктисодй мушах­хас шудаанд. Фасли 12 чиноятхо ба мукобили амнияти иттилоотиро дарбар мегирад. Нихоят, дар фасли 13 чиноятхо ба мукоби­ли хокимияти давлатй зикр шудаанд, ки онхо иборат аз чино­ятхо ба мукобили асосхои сохти конститутсионй ва амнияти давлатй, ба мукобили хокимияти давлатй, ба мукобили тартиботи идора ва ба мукобили адолати судиро фаро гирифтаанд. Фасли 14 чиноятхоро ба мукобили хизмати харбй дарбар мегирад. Дар фасли охирин, яъне фасли 15 чиноятхо ба мукобили сулху амнияти инсоният зикр шудаанд.
Кӯлоб - 2018

Мафхум ва нишонахои чиноят Кодекси чиноятии Чумхурии Точикистон (моддаи 17) чиноятро кирдори аз харакат ё бехаракатй содиршудаи гунахкоронаи барои чамъият хавфнок мехисобад, ки ба шахсият, чамъият ва давлат зарар мерасонад ё бо расонидани зарар тахдид ба амал меоварад. Чунин кирдор - харакат ё бехаракатиро конуни чиноятй бо тахдиди татбики чазо манъ кардааст. Дар таърифи додашудаи чиноят хам хусусияти расмй ва хам моддй зикр шудаанд, чунки дар он хам аломати расмй - кирдори бо конуни чиноятй манъкардашуда ва хам аломати моддй - ба­рои чамъият хавфнок пешбинй шудаанд. Хамин тавр, чиноят дорой аломатхои зерин мебошад: - хавфнок будан барои чамъият; - амал и зиддихукукй будан; - гунахкорй; - сазовори чазо будан. Аломатхои чиноят мундаричаи онро ошкор намуда, имконият медиханд, ки чиноят аз дигар навъи хукуквайронкунихо фарк карда шавад. Чиноят, пеш аз хама, кирдорест, ки дар шакли харакат ё бехаракатй ифода меёбад. Шахе бояд имконияти дарк намудани мазмун ва ахамияти кирдори худ­ро дошта бошад. Кирдори шахе бояд бошуурона, иродавй, ихтиёрй ва максаднок содир шавад. Мохияти хавфнок будани кирдор дар он ифода меёбад, ки он ба муносибатхои чамъиятй зарар мерасонад ё тахдиди чунин зарарро ба вучуд меорад. Аз хамин сабаб барои чино­ят чавобгарии чиноятй мукаррар карда шудааст. Набудани хавфнокй барои чамъият имконияти чиноят эътироф гардидани кирдорро сарфи назар мекунад. Масалан, кирдорхои камахамият, амалхое, ки дар холатхои мудофиаи зарурй ва зарурати нихой содир шудаанд, чиноят эътироф намешаванд. Ба чамъият хавфнок будани кирдор аз як катор омилхо вобастагй дорад: арзиши объекта хифзшаванда, характер ва хачми окибати амали чиноятй, тарзу восита, вакт, чой ва холатхои дигари содир шудани чиноят.
Кӯлоб - 2018

Холатхои сабуккунандаи чазо инхо мебошанд: - бори аввал содир намудани чиноят; - ноболиг будани гунахкор; - хомиладор будан; - кудакони хурдсол доштани гунахкор; - бо сабаби вазнинии шароити зинагй ва ё аз руи дилсузй содир намудани чиноят; - содир намудани чиноят дар холати хаячони рухие, ки сабаби он зуроварй, тахкири сахт ё амалхои дигари гайриконунии чабрдида мебошад; - содир намудани чиноят дар холати аз хадди мудофиаи зарурй гузаштан, дастгир кардани шахси чиноят содирнамуда. зарурати нихой, таваккали асоснок, ичрои фармон ё амр; - тахти таъсири мачбуркунии чисмонй ё рухй ё вобастагии моддй, хизматй ва ё вобастагихои дигар содир намудани чиноят; - ихтиёран омада ба гунохи худ икрор шудан, сидкан пушаймон шудан, фаъолона мусоидат кардан дар ошкор наму­дани чиноят, фош кардани дигар иштирокчиёни чиноят ва дар кофтукови амволи дар натичаи чиноят бадастомада; - бевосита пас аз содир намудани чиноят расонидани ёрии тиббй ё кумаки дигар ба чабрдида, ихтиёран талофй кардан ё рафъ сохтани зарари моддй ва маънавии дар натичаи чино­ят расонидашуда, анчом додани амалхои дигаре, ки ба ислохи зарари ба чабрдида расонидашуда равона гардидаанд. Холатхои вазнинкунандаи чазо аз инхо иборат мебо­шанд: - такроран содир намудани чиноят, ретсидив, хамчун касб содир намудани чиноят; - окибати вазнин доштани чиноят; - дар хайати гурухи ашхос, гурухи ашхос бо маслихати пешакй, гурухи муташаккил ё иттиходи чиноятй (ташкилоти чиноятй) содир кардани чиноят;
Кӯлоб - 2018

Чавобгарӣ барои шарики дар ҷиноят Аз тачрибаи зиндагй мо гохо хабар меёбем, ки ин ё он чиноятро гурухи одамон содир кардаанд. Ин холатро дар хукуки чиноятй шарикй дар чиноят мегуянд. Мувофики кону­ни чиноятй (моддаи 35 Кодекси чиноятй) «иштироки якчояи ду ё зиёда ашхос цар социр намуцани чинояти касцона шарикй цар чиноят эътироф мешавац». Акнун биёец ин таърифро каме шарх мецихем. Таърифи мазкур мавчудияти хатмии якчанд аломатро талаб мекунад. Аввалан, шумораи иштирокчиёни чиноят бояд аз як нафар зиёц бошац; дуюм, якчоя содир шудани амалиёти шариконаи чиноят ва окибати ягонаи кирдори чиноятко­рона барои хамаи иштирокчиён; сеюм, иштирокчиён дар бораи социр намуцани чинояти мушаххас то вокеъ гардидани он маслихат мекунанц ва онхоро як умумияти рухй ба хам муттахид месозац. Чахорум, сухан цар бораи иштироки касдона дар содир намудани чиноят меравад. Ба ибораи дигар, хама иштирокчиён ба чомеа хавфнок будани кирдори худро дарк мекунанд, окибатхои зарарноки онро пешбинй менамоянд ва фаро расидани окибатхои онро мехоханд. Аломати дигар хамин аст, ки шарики дар чиноят танхо ва танхо касдан шуда метавонад. Вобаста ба таъсири хамдигарии иштирокчиён ва сатхи муташаккилии онхо илми хукуки чиноятй чор шакли шарикй дар чиноятро аз хам фарк мекунад: 1. Шарикй бе маслихати пешакй. 2. Шарикй бо маслихати пешакй. 3. Гурухи муташаккил. 4. Иттиходи чиноятй.
Кӯлоб - 2018

Шакли нисбатан хавфноки шарикй дар чиноят - шарикй бо маслихати пешакй мебошад. Ин гуна маслихат метаво­над дар шакли хаттй, шифохй ва хомушона ризоияти додани иштирокчиёни чиноят сурат гирад. Зери мафхуми гурухи му­ташаккил хамин чизро фахмидан лозим аст, ки чиноят аз чониби ду ва зиёда шахсон, ки пешакй бо ин максад гурухи устуворро ташкил додаанд, содир карда мешавад. Тачри­баи зиндагй исбот мекунад, ин гуна чиноятхо бештар дар сохаи иктисодиёт содир мешаванд. Нихоят, шакли аз хама хавфноки шарикй дар чиноят ит­тиходи чиноятй ба шумор меравад. Дар чунин иттиход гу­рухи устувор ва муташаккили чинояткорон бо максади со­дир намудани чиноятхои пайдарпаи вазнин ва махсусан ваз­нин муттахид мешаванд. Вобаста ба чигунагии амалхои чинояткорона конунй чиноятй шарикони чиноятро ба чор навъ чудо мекунад: ичрокунанда, ташкилкунанда, тахриккунанда ва ёрдамчй. Ичрокунанда шахсе эътироф мешавад, ки бевосита чиноятро содир намудааст ё якчоя бо шахсони дигар бевосита дар содир намудани он иштирок кардааст, инчунин шахсе, ки бо Хуқуки цинои рохи истифодаи ашхоси дигаре, ки мувофики конун ба чавобгарии чиноятй кашида намешаванд, чиноят содир кардааст. Ташкилкунанда шахсе эътироф мешавад, ки чиноятро ташкил ё ба ичрои он рохбарй карда бошад, инчунин шахсе, ки гурухи муташаккил ё иттиходи ч,иноятиро таъсис додааст ё ба он рохбарй кардааст. Тахриккунанда шахсе эътироф мешавад, ки шахсй дигарро бо рохи багапдарорй, порадихӣ, тахдид ё бо роххои ди­гар ба содир кардани чиноят моил кардааст. Ёрдамчй шахсе эътироф мешавад, ки бо маслихату дастурдихй, додани маълумот, восита ё олоти содир кардани чиноят ё рафъи монеахо ба содир кардани чиноят мусоидат кардааст, инчунин шахсе, ки пинхон кардани чинояткор, восита ё олоти содир намудани чиноят, осори чиноят ё ашёи бо рохи чиноят бадастомадаро пешакй ваъда додааст, хамчунин шахсе, ки сохиб шудан ё ба сохибияти каси дигар до­дани чунин ашёро пешакй ваъда кардааст. Дар ёд доштан лозим аст, ки мувофики конуни чиноятй суд хангоми таъин намудани чазо характер ва дарачаи иш­тироки хар як шарики чиноятро дар содир намудани чиноят алохида ба эътибор мегирад.
Кӯлоб - 2018

Ҳолатҳое, ки ҷиноят будани кирдорро истнсно мекунанд Дар зиндагй бисёр холатхое дучор меоянд, ки ин ё он шахсе бо максади химояи худ, амалй гардонидани хукукхои шахс ё субъективии худ, ичрои карзи хизматй ва ухдадории хукукии худ амалхое содир мекунад, ки харчанд ба муноси­батхои чамъиятй зарар расонанд хам, аммо чиноят хисоб намешаванд. Дар конуни чиноятй низ хамин гуна холатхо ба эътибор гирифта шуда, меъёрхо оид ба мудофиаи зарурй, расонидани зарар хангоми дастгир намудани чинояткор, зарурати нихой, мачбуркунии чисмонй ва рухй, таваккали асоснок, ичрои фармон ва амр мукаррар карда шудаанд. Ҳамин тавр, харакате, ки дар холати мудофиаи зарурй, яъне хангоми химояи шахсият ва хукукхои мудофиакунанда ё шахеи дигар, манфиатхои бо конун хифзшавандаи чомеа ё давлат аз тачовузи барои чамъият хавфнок бо рохи расонида­ни зарар ба тачовузкунанда содир шудааст, агар ин тачовуз бо зуроварй барои хаёти мудофиакунанда ё шахеи дигар хавф­нок бошад ё ин ки бо тахдиди бевоситаи истифодаи чунин зуро­варй алокаманд бошанд, чиноят хисобида намешавад. Набояд фаромуш кард, ки аз хадду андозаи мудофиаи зарурй баромадан мумкин нест. Албатта, ба хар як шахрванд хукук дода шудааст, ки сарфи назар аз вазифа ва характери фаъолияташ худро аз хучуми бегона химоя кунад. Хар як шахрванд ба химояи худ хак дорад, харчанд имконияти кумак пурсидан аз макомоти дахлдорро (масалан аз милиса) дошта бошад. Хдмин нукта дар кисми 3 моддаи 40 Кодекси чиноятй низ зикр шудааст: «Хамзамон харакатхои шахси мудофиакунанда, ки дар натичаи тачовузи нобахангом ба вучуд омадаанд, баромадан аз хадди мудофиаи зарурй хисоб намешаванд, агар шахс имконияти ба таври вокей бахо додани дарача ва хусусияти хавфнокии тачовузро надошта бошад».
Кӯлоб - 2018

Ҷазо, мақсад ва намудҳои он Хар як амали инсон сазовори подош аст: ба амали нек ташаккур мегуянд ва дар ҷавоби кирдори бад нафрат мехонанд. Дар тасаввури умумии мо неку бад хамин гуна фаркият дорад. Аммо аз нигохи илми хукуки чиноятй кирдори баде, ки ба чомеа ва давлат хавфнок бошаду ба манфиатхои шахе ва давлат зарар расонад, хатман бояд сазовори чазо бошад. Номгуи чиноятхо ва чазохои сазовор барои онхо дар кисми махсуси Кодекси чиноятй зикр шудаанд. Мувофики моддаи 46 Кодекси мазкур «чазо чораи мач­буркунии давлатие мебошад, ки бо хукми суд таъин карда мешавад. Он нисбати шахсе, ки дар содир намудани чиноятгунахкор эътироф шудааст, татбик гардида, аз махрум ё махдуд кардани хукуку озодихои шахе, ки дар хамин Кодекс пеш­ бинй гардидаанд, иборат мебошад». Максади чазоро конуни чиноятй дар баркарор кардани адолати ичтимой, ислохи шахеи махкумшуда, инчунин пешгирии содир гардидани чиноятхои нав маънидод мекунад. Аз ин чо якчанд аломати мухими хукукии чазоро дар тафовут аз чорахои таъсиррасонии маъмурй, интизомй ва граж­данина хукукй ошкор намудан мумкин аст: 1. Чазо хатман дар конуни чиноятй нишон дода шудааст. 2. Чазо характери умумй ё худ оммавй дорад, яъне аз номи давлат таъин карда мешавад. 3. Чазо баходихии манфии ахлокию сиёсии давлатро нис­бат ба шахсияти гунахкор дарбар мегирад. 4. Чазо бо хукми суд барои содир намудани хамон чинояте татбик мешавад, ки дар кисми махсуси Кодекси чиноятй пешбинй шудааст. 5. Чазо доги судиро ба вучуд меорад. Тибки моддаи 47 Кодекси чиноятй чунин намудхои чазо мукаррар карда шудаанд:
Кӯлоб - 2018

Чавобгарии чиноятии ноболигон Аксари ахолии Точикистонро кудакону наврасон ташкил медиханд ва гуфтан мумкин аст, ки дар ояндаи наздик сарнавишти диёри азиз ва устувории хусусиятхои демокративу хукукбунёдии он ба души онхое вогузор хохад шуд, ки имруз насли наврасро ташкил медиханд. Бинобар ин, масъалаи пеш­гирии чинояткорй дар байни ноболигон аз самтхои афзалиятноки сиёсати ичтимоии давлатй мо ба шумор меравад. Му­вофики меъёрхои илми хукуки чиноятй ноболиг шахсе эъти­роф мешавад, ки дар вакти содир намудани чиноят 14-солагиро пур карда, вале ба синни 18-солагй нарасидааст. Ба ноболигоне, ки чиноят содир намудаанд, мумкин аст чазо ё чорахои мачбуркунии дорой хусусияти тарбиявй таъ­ин карда шавад. Конунй чиноятй чунин навъхои чазоро ба ноболигон таъин кардааст: корхои хатмй, чарима, махрум кардан аз хукуки машгул шудан ба фаъолияти муайян, кор­хои ислохй ва махрум сохтан аз озодй. Корхои хатмй ба мух,лати аз 40 то 160 соат таъин карда мешавад, ки он аз ичрои корхои ба ноболигон мувофик ва берун аз вакти тахсил аст. Давомнокии чунин намуди чазо нисбат ба ноболигони то 16-сола аз 2 соат дар як руз ва нис­бат ва ноболигони аз 16 то 18-сола аз се соат дар як руз зиёд буда наметавонад. Чарима хамон вакт таъин карда мешавад, ки ноболигдаромади мустакилона ё амвол дошта бошад ва он ба андозаи то 100 маоши хадди акал таъин карда мешавад. Махрум сохтан аз машгул шудан ба фаъолияти муайян бошад, ба нобо­лигон ба мухлати аз 1 то 2 сол таъин карда мешавад. Корхои ислохй ба ноболигон дар чои корашон ба мухла­ ти аз ду мох то як сол таъин карда мешавад. Дар айни замон аз панч то понздах фоизи музди мехнати махкумшудагон ба хисоби даромади давлат нигох дошта мешавад.
Кӯлоб - 2018

Баъзе намудхои чиноятхо ва чавобгарй барои онхо Кодекси чиноятии Ч,умхурии Точикистон чиноятхои содиршударо ба гуруххои мухталиф чудо менамояд: 1) чиноятхо ба мукобили шахсият; 2) чиноятхо ба мукобили амнияти чамъиятй ва салома- тии ахолй; 3) чиноятхо ба мукобили амнияти экологй ва мухити зист; 4) чиноятхо ба мукобили тартиботи чамъиятй ва ахлок; 5) чиноятхо дар сохаи иктисодиёт; 6) чиноятхо ба мукобили амнияти иттилоотй; 7) чиноятхо ба мукобили хокимияти давлатй; 8) чиноятхо ба мукобили хизмати харбй; 9) чиноятхо ба мукобили сулху амнияти инсоният. Холо баъзеи ин чиноятхои номбаршударо тахлил карда, барои содир кардани онхо чй гуна чавобгарй мукаррар кар­дани конунро дида мебароем. а) Чиноятхо ба мукобили шахсият. Ба ин гурух чиноятхои зерин дохил мешаванд: чиноятхои ба мукобили хаёт ва саломатй, чиноятхо ба мукобили озодй, обру ва эътибори шахсият, чиноятхо ба мукобили озодии чинсй ва дахлнопазирии чинсй, чиноятхо ба мукобили хукук ва озодихои конститутсионии инсон ва шахрванд, чиноятхо ба мукобили оила ва ноболигон. Одамкушй яке аз чиноятхои вазнини мукобили хаёт ва тандурустии шахрвандон ба хисоб меравад. Мувофики мод­даи 104 Кодекси чиноятй дар холатхои зерин касдан одам куштан бо холатхои вазнинкунанда эътироф карда мешавад: ду шахе ё бештар аз он; шахе ё наздикони у вобаста ба фаъолияти хизматй ва ё карзи чамъиятиро ичро кардани у; бараъло ноболиг ё шахсе, ки дар холати очизй карор доштани у барои гунахгор аён аст.
Кӯлоб - 2018

Иҷрои чазо (ҳукм) Чазо барои чиноятй содиршуда мувофики хукми суд бароварда мешавад. Таъин кардани чазо на факат подоши чино­ят ба махкумшудагон мебошад, балки максади он ислох ва дар рухияи муносибати бовичдонона ба мехнат, риояи дурусти коида, эхтироми коидахои чамъият ва пешгирии рохи чиноятхо низ мебошад. Воситахои асосии ислох ва тарбияи махкумшудагон инхоянд: режими аз cap гузаронидани чазо, мехнати фоиданоки чамъиятй, кори тарбиявию сиёсй, таълими умумй ва касбию техникй, ба колонияхои ислохоти мехнати чойгир карда шудан. Махкумшудагон дар чор низом: умумй, пурзур, сахт ва махсус чазоро аз cap мегузаронанд. Ноболигон дар ду навъ колонияхо - колонияхои режимашон умумй ва пурзур мухлати муайяншудаи чазоро мегузаронанд. Мардону за­нон алохида нигох дошта мешаванд. Дар колонияхои тарбиявию мехнатии низомашон пурзур ва умумй ноболигонро дар истикоматгоххои мукаррарй нигох медоранд. Ноболигон метавонанд бе хеч махдудият мактуб гиранду мактуб нависанд. Мактубхои онхо аз назо­рат гузаронида мешаванд, посилкаю бастахои ба онхо фиристодашуда низ аз назар гузаронида мешаванд. Дар коло­нияхо корхои таргиботию ташвикотй, оммавию варзишй ва дигар чорабинихо гузаронида мешаванд. Барои махкумшудагон чорахои чазо ва хавасмандкунй низ мукаррар карда шудаанд. Дар колонияхои тарбияи мехнатй изолятор хает. Гунахкорро дар он чо 10 руз нигох ме­доранд. Еайр аз ин, махз дар колонияхои тарбияи мехнатй чорахои хос, мисли як маротиба махрум кардани шахси махкумшуда аз тамошои кино, консерт, манъ кардани иштироки онҳо дар корхои варзишй татбик мешаванд. Пеш аз озод кардани тарбиятгирандагон аз колония мураббияву муаллимон ва устохо ба накшаю ниятхои онхо бахо медиханд, бо падару модарони онхо дар масъалаи минбаъд дар кучо мехнат карданашон маслихат менамоянд. Комиссняи чои истикомат барои ба кор таъмин намудан ё хонданро давом додани ноболиг тадбирхо меандешад ва рафтори уро назорат мекунад.
Кӯлоб - 2018

Моддаи 1 Конуни чиноятии Чумхурии Точикистон 1) Конуни чиноятии Чумхурии Точикистон аз хамин Кодекс иборат аст.Конунхои наве, ки чавобгарии чиноятиро пешбини менамоянд, ба Коднкси чинояти дохил карда мешавад. 2)Кодекси ҷиноятӣ ба Конститутсия ва принсипу меъёрхои умумиэътирофшудаи хукуки байналхалки асос меёбад. Моддаи 2.Вазифахои Кодекси чиноятии Чумхурии Точикистон 1)Вазифахои Кодекси ҷиноятӣ аз хифзи хукуку озодихои инсон ва шахрванд,хукуки ашхоси хукукӣ,моликият,мухити табиат,тартибот ва амнияти ҷамъиятӣ,сохти конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон, сулҳ ва амнияти башарият аз таҷовузи ҷиноятӣ, тарбияи шарвандон дар руҳияи риояи Конститутсия ва қонунҳои ҷумҳурӣ, инчунин пешгирии ҷиноятҳо иборат аст. 2) Барои татбиқи ин вазифаҳо ҳамин Кодекс асосу принсипҳои ҷавобгарии ҷиноятиро муқарар намуда,муайян мекунад, ки кадом кирдорҳо барои шахсият, ҷамъият ё давлат хавфнок ҷиноят эътироф мегарданд ва намудҳои ҷазою чораҳои дигари дорои хусусияти ҳуқуқии ҷиноиро барои содир кардани онҳо муқарар менамоянд.
Кодекси ҷиноятии Ҷумҳуриии Тоҷикистон

Хулоса Хар як амали инсон сазовори подош аст: ба амали нек ташакур мегуянд ва дар ҷавоби кирдори бад нафрат мехонанд.Дар тасаввури умумии мо неку бад хамин гуна фаркият дорад.Аммо аз нигохи илми хукуки ҷинояти кирдоре баде,ки ба ҷомеа ва давлат хавфнок бошаду ба манфиатхои шахс ва давлат зарар расонад,хатман бояд сазовори ҷазо бошад. Махкумшудагоне,ки дар колонияхои ислохоти мехнатӣ софдилона мехнат мекунанд ва ба вайронкорихои коидахои муқарраршуда рох намедиханд,ба режими сабуктар гузаронда мешаванд.Бо тавсияи маъмурияти колонияхо онхо шартан ё пеш аз мухлат ба озодӣ ҷавоб дода мешаванд.Махз дар колонияхои ислохоти мехнатӣ аксари махкумшудагон гунохи худро дарк менамоянд ва барои ислох ва тарбия ёфтан тамоми кушиши худро истифода мебаранд.Бесабаб нест,ки баъди ба озодӣ баромадан бархе аз онхо бо мехнати фоиданоки худ дар ҷамъият обрую эътибори хоса пайдо мекунанд ва сохиби иззату эхтироми умум мегарданд.

Мавзӯъи Шарифов Саъдӣ “Ҳуқуқи ҷиноятӣ” мавзӯъи замонавӣ буда басо баҳсталаб мебошад. Шарифов Саъдӣ дар мавзӯъи худ тамоми самтҳои мавзӯъро баинобат гирифтааст. Мавзӯъ дорои нақша мебошад, ки маърузачӣ тибқи ин мавзӯъ худро тайёр намудааст, дар тайёр намудани ин маърӯза аз китобҳо ва асрҳои олимони ҳуқуқшинос истифода кардааст. Инчунин бисёр масъалаҳо аз рӯйи Кодекси ҷиноятӣ Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳалли худро ёфтаанд. Дар мавзӯъ Шарифов Саъдӣ қисмати зиёди тарафҳои Ҳуқуқи ҷиноятиро дарбар гирифтааст. Умуман кори Шарифов Саъдӣ замонави мебошад, дар оянда мешавад ки онро ҳамчун кори илмии худ интихоб намуда бозҳам васеътар намояд Омӯзгори фанни таърих ва ҳуқуқ А. Халилов ____________
Тақриз

Адабиётҳои истифодашуда Конститутсия Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон Кодекси мурофияи ҷиноятӣ Тавсифи Кодекси ҷиноятӣ Асосҳои давлат ва ҳуқуқ китоби М. Маҳмудов Санандҳои байналмилалӣ Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи маратория Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳуқуқи маҳкумшудагон

КЎЛОБ -2018
ТАШАККУР БА ДИҚҚАТАТОН

Мувафақият барои ҳамаи Шумо!